NBP - srebrne monety

 

Opis

Kolekcja: Srebrne monety o tematyce historycznej Seria: "Poczet królów i książąt polskich" Stan zachowania monety: I (menniczy) Nominał: 10 zł Srebro: Ag 925 Stempel: lustrzany Średnica: 32,00 mm Waga: 14,14 g Wielkość emisji: 60000 szt. Cena emisyjna NBP: 46 zł Data emisji monet: 18.11.2005 r. Srebrna moneta uwieczniająca ostatniego króla Polski - Stanisława Augusta Poniatowskiego, nazywanego pieszczotliwie "mężem stu żon". Moneta, na której utrwalono historię Polski, to piękna ozdoba każdej kolekcji i duma kolekcjonera ! Stanisław August Poniatowski (1732 - 1798) był ostatnim władcą Rzeczypospolitej Obojga Narodów, królem Polski i wielkim księciem litewskim w latach 1764-1795. Urodził się 17 stycznia 1732 r. w Wołczynie i właściwie nazywał się Stanisław Antoni Poniatowski (herbu Ciołek). Był synem Stanisława Poniatowskiego, kasztelana krakowskiego i Konstancji z Czartoryskich, bratem podkomorzego nadwornego koronnego Kazimierza, feldmarszałka austriackiego Andrzeja, prymasa Michała Jerzego, Aleksandra, Franciszka, Ludwiki Marii i Izabelli. Od 1777 r. należał do masonerii. Młodość Dzieciństwo spędził wraz z rodzicami w Gdańsku (do 1739). Tam też pobierał nauki u wybitnego historyka Gotfryda Lengnicha, który był osobistym preceptorem młodych Poniatowskich. Później lekcji logiki udzielał mu przyszły poseł rosyjski w Rzeczypospolitej Herman Karl von Keyserling. W czasie wojny o sukcesję austriacką w 1748 wziął udział w wyprawie rosyjskiego korpusu interwencyjnego nad Ren. Starannie wykształcony, w młodości wiele podróżował po krajach Europy Zachodniej. Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii zapoznał się z systemem rządów parlamentarnych. W 1752 został wybrany posłem na Sejm i mianowany pułkownikiem regimentu łanowego. W 1756 został posłem saskim w Sankt Petersburgu, gdzie nawiązał romans z Katarzyną II, przyszłą cesarzową Rosji, którego owocem była ich córka Anna Piotrowna. Zamach stanu Czartoryskich i elekcja W kraju dużą rolę odgrywały wówczas wielkie stronnictwa magnackie, a coraz więcej do powiedzenia miały ościenne mocarstwa: Prusy, Austria, a szczególnie Rosja, zainteresowane narzuceniem Rzeczypospolitej ograniczonych reform ustrojowych, podważających demokrację szlachecką. Jeszcze za życia Augusta III, w 1763 r. stronnictwo Czartoryskich (Familia) przygotowywało zamach stanu, i wprowadzenie na tron polski przedstawiciela swojego obozu z pomocą wojsk rosyjskich. W dniu 11 kwietnia 1764 r. nastąpiło podpisanie porozumienie pomiędzy Rosją i Prusami odnośnie przeprowadzenia w Rzeczypospolitej elekcji wspólnego kandydata. Wybór padł na stolnika litewskiego Stanisława Antoniego Poniatowskiego, który jako były kochanek Katarzyny II i niepierwszoplanowa postać Familii gwarantował Rosji uległość. Jak pisała wówczas caryca: "Jest rzeczą nieodzowną abyśmy wprowadzili na tron Polski Piasta dla nas dogodnego, użytecznego dla naszych rzeczywistych interesów, jednym słowem człowieka, który by wyłącznie nam zawdzięczał swoje wyniesienie. W osobie hrabiego Poniatowskiego, stolnika litewskiego, znajdujemy wszystkie warunki niezbędne dla dogodzenia nam." Na prośbę przywódców Familii Andrzeja Zamoyskiego i Augusta Aleksandra Czartoryskiego w granice Rzeczypospolitej wkroczyły wojska rosyjskie. Katarzyna II wydała specjalną deklarację, w której zaznaczyła, że działanie to ma na celu dbałość o wszystkie swobody Rzeczypospolitej. W dniu 7 maja w Warszawie obrady rozpoczął sejm konwokacyjny, który działając pod węzłem konfederacji i wykorzystując absencję konserwatywnych posłów opozycji przeprowadził ograniczone reformy ustrojowe. W dniu 7 września 1764 r., przy nielicznym udziale szlachty i zdecydowanym poparciu wojsk rosyjskich (7 tysięcy), w wyniku de facto zamachu stanu został wybrany królem Polski. Jego elekcję podpisało jedynie 5472 osób, co było w tym wypadku liczbą niezwykle niską. W dniu 13 września król zaprzysiągł pacta conventa, a 25 listopada 1764 r., w dniu imienin carowej, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Władysław Łubieński koronował go na króla Polski w kolegiacie św. Jana w Warszawie. Pod koniec listopada na sejmie koronacyjnym poseł rosyjski Mikołaj Repnin zażądał od Rzeczypospolitej wprowadzenia równouprawnienia dla wyznawców prawosławia i protestantów, jednak Stanisław August nie poparł otwarcie tych roszczeń. Starał się zachować neutralność, nie chcąc zrazić do siebie większości szlachty katolickiej. Próba reform Jako król Polski - Poniatowski pragnąc wzmocnić system obronny państwa, założył w dniu 15 marca 1765 r. Szkołę Rycerską, która w swym założeniu miała być elitarną uczelnią wojskową, kształcącą przyszłe kadry dla armii Rzeczypospolitej. Sam został szefem Korpusu Kadetów tej placówki. Stanisław August przeznaczył na ten cel 1,5 miliona złp z własnej kiesy, później na utrzymanie jej łożył 600 000 złp rocznie (200 000 złp ze szkatuły królewskiej i 400 000 ze skarbu Rzeczypospolitej). Pozwoliło to na wychowanie w ciągu roku 200 kadetów. Oddał też na użytek Szkoły Rycerskiej swój Pałac Kazimierzowski w Warszawie. W 1765 r. władca podjął próbę wzmocnienia miast, powołując we wszystkich województwach komisje dobrego porządku. Zajęły się one uporządkowaniem praw własności na terenach miejskich, rewindykując bezprawnie zagarniętą własność magistratów. Zlikwidowały też wiele jurydyk magnackich, a poprzez usprawnienie zbierania podatków miejskich, miasta zyskały nowe fundusze przeznaczane teraz m. in. na wybrukowanie ulic.Wypełniając artykuł 45, swoich zobowiązań podpisanych w pactach conventach Stanisław August rozpoczął przeprowadzanie reformy monetarnej. Powołana przez króla komisja mennicza zajęła się projektem wprowadzenia nowych stóp monetarnych. Jeszcze w 1765 otwarto, zamknięte w Rzeczypospolitej od trzech pokoleń mennice. W dniu 10 lutego 1766 r. podskarbi wielki koronny Teodor Wessel wydał uniwersał o monecie, mocą którego wprowadzał nową stopę złotówki. Z grzywny kolońskiej miano odtąd wybijać 80 złotych, a złotówka dzieliła się na 4 grosze srebrne lub 30 miedzianych. Talar równy był 6 złotym a dukat 16,75 złotego. Z obiegu wycofano wszystkie monety obce, a także tzw. efraimiki - bite stemplami Augusta III w Saksonii przez okupacyjne wojska pruskie. W marcu 1765 r. król, wraz z Ignacym Krasickim i Franciszkiem Bohomolcem, założył tygodnik Monitor. Artykuły w nim zamieszczone traktowały m.in. o potrzebie poprawy doli chłopskiej i tolerancji religijnej. Protektorat rosyjski Dla poparcia równouprawnienia innowierców, zwanych również dysydentami (co zresztą było tylko pretekstem dla nietolerancyjnej prawosławnej Katarzyny II), wkroczył czterdziestotysięczny korpus wojsk rosyjskich. Pod jego ochroną 20 marca 1767 r. zawiązały się dwie konfederacje innowiercze: konfederacja słucka dla Litwy i konfederacja toruńska dla Korony. Mikołaj Repnin powołał do życia w czerwcu w Radomiu ogólnokrajową konfederację radomską w obronie zagrożonego katolicyzmu, przeciwko "Ciołkowi", jak zwali króla jego przeciwnicy. Wsparły ją wydatnie Prusy, pragnące umniejszenia wpływów i siły Rosji. W dniu 5 października 1767 r. zebrał się sejm nadzwyczajny zwany Repninowskim, który utrzymał, zgodnie z żądaniami szlachty, dotychczasowe prawa szlacheckie tzw. prawa kardynalne, ale równocześnie zgłoszone na nim zostały m.in. postulaty równouprawnienia innowierców. W wyniku jego uchwał Rzeczpospolita stała się de facto protektoratem rosyjskim. Konfederacja barska Część szlachty, przeciwna faktycznemu uzależnieniu od Rosji, zorganizowała w lutym 1768 r. konfederację barską, która wszczęła wojnę przeciwko Rosji w obronie niepodległości Rzeczypospolitej i wiary katolickiej. W dniu 22 października 1770 r. Generalność konfederacji barskiej, ogłosiła detronizację Stanisława Augusta Poniatowskiego i bezkrólewie. W dniu 3 listopada 1771 r. w Warszawie król w niejasnych do dziś okolicznościach został porwany, lecz następnego dnia odzyskał wolność. Propaganda królewska starała się to przypisać konfederatom (Pułaskiemu i Krasińskiemu). I rozbiór Polski Konfederacja barska upadła po czterech latach walk i nastąpił wtedy I rozbiór Rzeczypospolitej (1772), w którym ok. 1/4 terytorium Rzeczypospolitej ze Lwowem, Pomorzem Gdańskim i Inflantami Polskimi zostało zagarnięte przez Prusy, Austrię i Rosję. Cesję terytorium zatwierdził Sejm rozbiorowy, zwołany w kwietniu 1773 r. w Warszawie. Powołano na nim Radę Nieustającą przy królu - pierwowzór gabinetu ministrów. Finanse i gospodarka W 1766 r. uruchomiono w Warszawie mennicę państwową. Reformy monetarne przeprowadzono jeszcze dwukrotnie w 1788 i 1794 roku. Wprowadzono wówczas urzędowe miary i wagi. W 1766 r. zlikwidowano cła wewnętrzne, w 1775 r. wprowadzono jednolite cło generalne. Wybudowano wiele manufaktur włókienniczych, sukienniczych, skórzanych, hut szkła, garbarni, młynów, browarów, cegielni, fabryk powozów, mebli, fajansów, broni. W 1782 r. Prot Potocki założył Kompanię Handlu Czarnomorskiego , która wobec blokady pruskiej zajęła się eksportem polskich towarów przez Morze Czarne. Powstała wówczas rządowa kompania manufaktur wełnianych. W 1787 r. brat króla, prymas Michał Poniatowski, założył Fabrykę Krajową Płócienną. Największymi inwestycjami były budowy Kanału Ogińskiego, łączącego rzeki Dniepr i Niemen oraz Kanału Królewskiego, łączącego Prypeć z Bugiem. Nastąpiło też szybkie uprzemysłowienie okolic Grodna przez podskarbiego litewskiego Tyzenhauza. Warszawa wzbogaciła się o zbudowany w stylu klasycystycznym Pałac Łazienkowski, Oś Stanisławowską, Królikarnię, przebudowany został Zamek Królewski. Powstały pałace w Szczekocinach, Natolinie. Niektórzy magnaci dobrowolnie likwidowali pańszczyznę, zamieniając ją na oczynszowanie (Andrzej Zamoyski). Herb Rzeczypospolitej z czasów stanisławowskich na poznańskim odwachu, na środkowym polu Ciołek, herb Poniatowskich. Nauka i oświata W 1765 r. król założył pierwszą polską uczelnię świecką Szkołę Rycerską, kształcącą przyszłe kadry dla armii Rzeczypospolitej. W 1773 r. powstała Komisja Edukacji Narodowej - pierwsza na świecie centralna instytucja zajmująca się edukacją, która przejęła kadrę i budynki skasowanych szkół jezuickich. W tym roku powstało też Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, zajmujące się opracowywaniem podręczników. Kultura i sztuka W nauce i kulturze rozkwitała epoka Oświecenia. Do najwybitniejszych jego przedstawicieli należeli: biskup Ignacy Krasicki, ksiądz Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Stanisław Konarski. Sam król był wielkim mecenasem nauki, sztuki i literatury, organizował obiady czwartkowe, na które zapraszał uczonych, pisarzy, poetów. Nad królewskimi zbiorami sztuki pieczę sprawował malarz Marcello Bacciarelli. Częstymi gośćmi króla byli: poeta i historyk Adam Naruszewicz, poeta Stanisław Trembecki, satyryk i komediopisarz Franciszek Zabłocki, twórca teatru narodowego Wojciech Bogusławski i inni. Działalność masońska Król w roku 1777 został przyjęty do masonerii rytu Ścisłej Obserwy. Uzyskał od razu wszystkie stopnie wtajemniczenia z najwyższym, ósmym włącznie. Przyjął imię zakonne Salsinatus (anagram od Stanislaus) Eques a Corona vindicata. Jego akces do masonerii był zachowywany w ścisłej tajemnicy, wiedziało o nim w Rzeczypospolitej jedynie kilku wolnomularzy siódmego i ósmego stopnia. Król podpisał m. in. zobowiązanie do posłuszeństwa zwierzchnikowi Ścisłej Obserwy, księciu Ferdynandowi Brunszwickiemu. Władca brał także aktywny udział w pracach warszawskiego kółka Różokrzyżowców. Sejm Czteroletni i Konstytucja 3 maja W roku 1780 wojska rosyjskie opuściły terytorium Rzeczypospolitej, został jedynie prokonsul Stackelberg. Magnateria pozostawała nadal w ostrej opozycji do króla. W czasie spotkania z carycą Katarzyną II w 1787 r. w Kaniowie nad Dnieprem król zaproponował ścisły sojusz obu państw w wojnie z Turcją. Miało w niej wziąć udział 45 tys. wojska Rzeczypospolitej, dozbrojonego przez Rosję. Katarzyna zgodziła się częściowo. Po pewnym czasie powstał dwunastotysięczny korpus polsko-litewski pod wodzą hetmana wielkiego koronnego Franciszka Ksawerego Branickiego. W 1788 r. zwołany został za zgodą Rosji w Warszawie sejm, zwany później Sejmem Wielkim, rozpoczął on gruntowne dzieło reformy ustroju. W marcu 1790 r. Rzeczpospolita zawarła przymierze zaczepno-odporne z Prusami wymierzone w Rosję. W dniu 3 maja 1791 r. sejm uchwalił nową konstytucję państwową. Stanisław August był głównym autorem tekstu Konstytucji 3 maja. Przeciwko zamierzonej w konstytucji reformie państwa w dniu 14 maja 1792 r. zawiązana została przez szlachtę polską i litewską zbrojna konfederacja targowicka. Konfederaci zwrócili się o pomoc wojskową do Katarzyny II. Wojna polsko-rosyjska w 1792 r. Rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska 1792 r., która trwała od maja do prawie końca lipca. Wojska polsko-litewskie zmagając się z ogromną przewagą przeciwnika odniosły kilka sukcesów, zwłaszcza na froncie ukraińskim, gdzie dowodził bratanek królewski ks. Józef Poniatowski, ale cała kampania obronna zakończyła się zdradą króla i jego przystąpieniem do Targowicy 23 lipca 1792 r., co było jednoznaczne z kapitulacją. Konfederaci targowiccy zajęli wówczas wszystkie województwa Rzeczypospolitej. Prusacy łamiąc przymierze wkroczyli do Wielkopolski w styczniu 1793 r. II rozbiór Polski w 1793 r. Jeszcze przed II rozbiorem cała Rzeczpospolita została okupowana: Wielkopolska została zajęta przez Prusy, Warszawa przez Rosję. Okupacja wojskowa obcych mocarstw i rządy targowiczan (głównie przedstawiciele stronnictwa hetmańskiego na Sejmie Wielkim) były bardzo uciążliwe, toteż wśród ludności szybko narastało niezadowolenie i bunt. Zawiązywały się spiski przeciwko okupantom. W dniu 23 stycznia 1793 r. podpisany został w Petersburgu przez Prusy i Rosję II rozbiór Rzeczypospolitej. Austria nie brała udziału w II rozbiorze Polski, gdyż była zajęta wojną ze swymi sąsiadami (szczególnie ogarniętą rewolucją Francją). Prusy chciały wynagrodzić sobie straty poniesione w walkach z Francją, natomiast Rosja w walkach z Turcją. We wrześniu 1793 r. został zwołany ostatni sejm w Grodnie. Postanowienia weszły w życie, gdyż protestacyjne milczenie posłów uznano za zgodę na rozbiór. Insurekcja kościuszkowska 1794 W marcu 1794 r. wybuchło powstanie narodowe przeciwko Rosji i Prusom, kierowane przez gen. Tadeusza Kościuszkę, który w latach 1775-1783 był uczestnikiem wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, a w 1792 r. dowodził w bitwie pod Dubienką. Po insurekcji warszawskiej, gdy zdobyto ambasadę rosyjską w Warszawie i przejęto papiery świadczące o pobieraniu przez otoczenie Stanisława Augusta stałej pensji rosyjskiej - król stał się faktycznie zakładnikiem powstańców i zamknął się w zamku. III rozbiór Polski w 1795 r. Po upadku powstania, który nastąpił w 1795 r. I Rzeczpospolita przestała istnieć jako państwo. Król Stanisław August Poniatowski opuścił wtedy Warszawę i udał się w asyście 120 dragonów rosyjskich do Grodna pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego, po czym abdykował w dniu 25 listopada 1795 r. (w dniu imienin Katarzyny II) i w 31 rocznicę swojej koronacji. Otrzymywał od carycy stałą pensję, po jej śmierci mógł zamieszkać w Petersburgu. Zmarł tam w dniu 12 lutego 1798 r. nagłą śmiercią po wypiciu zawartości filiżanki. W chwili śmierci był bardzo zadłużony. Ostatni jego symboliczny pogrzeb nastąpił 14 lutego 1995 r. w archikatedrze św. Jana w Warszawie. źródło: NBP / Mennica Polska / Wikipedia

Sklepy z 10 zł, Poczet królów i książąt polskich: Stanisław August Poniatowski (1732-1798), półpostać, 2005

Sposoby płatności

• Płatność przy odbiorze
• Przelew bankowy

Dostawa towaru

• Wskaźnik dostępności towaru
• Poczta Polska
• Przesyłka kurierska [GLS]

Ostatnie opinie klientów sklepu

Zobacz wszystkie opinie klientów